Dziś wpis skierowany szczególnie do początkujących nauczycieli, w którym postanowiłam pochylić się nad kwestią realizacji podstawy programowej i tym, jak ma się do tego program nauczania z języka angielskiego na etapie edukacji przedszkolnej. Niby coś, co każdy powinien wiedzieć, a jednak nie do końca tak jest. Zresztą nie tylko wśród anglistów :).

Przyznaję zresztą, że sama popełniłam błąd. Dzieliłam się z Wami moimi rozkładami materiału (głównie po to, by pokazać, jak taki dokument może wyglądać, co zawierać), jednocześnie za mało zwracając uwagę na to, że rozkład taki jest tworzony w nawiązaniu do innego dokumentu – programu nauczania. 

Ok, ale od początku…

Czymś, z czego doskonale wszyscy zdają sobie sprawę jest fakt istnienia podstawy programowej –  rozporządzenia Ministerstwa Edukacji opracowywanego dla poszczególnych etapów kształcenia. I teraz ważna sprawa: PP nie daje nam konkretnych wytycznych, co do tego, jak ma wyglądać prowadzony przez nas proces nauczania, a jedynie stanowi punkt wyjściowy do tego, by takowy zaplanować. Jak pisze Dorota Dziamska w swoim artykule na łamach portalu Wychowanie w Przedszkolu:

Akty normatywne, rozporządzenia – a takim właśnie dokumentem jest podstawa programowa – nie służą nauczycielowi jako plan pracy (…) Akty normatywne są zbiorami zapisów,  na podstawie których organizuje się edukację, a w przypadku podstawy programowej zapisów potrzebnych do napisania programu nauczania, w tym programu wychowania przedszkolnego. (…)

Autor – twórca programu nauczania lub programu wychowania przedszkolnego – realizuje koncepcję ogólną kształcenia zawartą w podstawie programowej poprzez korzystanie z jej zapisów w procesie tworzenia programu nauczania lub programu wychowania przedszkolnego. Sam proces tworzenia programu nauczania czy programu wychowania przedszkolnego jest zatem tzw. implementacją podstawy programowej,  jej praktycznym wdrożeniem. 

„Podstawa Programowa i najczęstsze błędy w jej rozumieniu” | „Wychowanie w Przedszkolu” NR 42 (12.2018)

Jak sami zatem widzicie, rozróżniamy dwa „P” – Podstawę programową i Program nauczania. Pierwsze „P” to niewątpliwie bardzo ważny dokument, na którego zapisy nauczyciel nie ma jednak wpływu. Zapisy te są nam narzucone odgórnie, ale jednocześnie stanowią bardzo ogólny zarys, czy też, jak wspomniane wyżej, koncepcję kształcenia na danym etapie. Dzięki PP wiemy, jakie są cele kształcenia np. w przedszkolu, jakie są zadania, które powinna spełnić placówka oraz z jakimi umiejętnościami zdobytymi w danych obszarach nasi uczniowie z założenia powinni zakończyć ten etap kształcenia.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego wskazuje cel wychowania przedszkolnego, zadania profilaktyczno-wychowawcze przedszkola, oddziału przedszkolnego zorganizowanego w szkole podstawowej i innej formie wychowania przedszkolnego, zwanych dalej „przedszkolami”, oraz efekty realizacji zadań w postaci celów osiąganych przez dzieci na zakończenie wychowania przedszkolnego.

Wstęp do obowiązującej Podstawy Programowej Wychowania Przedszkolnego

Drugie „P”, czyli program nauczania to z kolei dokument, który już jasno powinien precyzować, JAK będziemy uczyć – jakie będą nam przyświecać cele (nie kształcenia – pojęcie szersze, a nauczania), z jakich metod i technik korzystać, jakie konkretne działania będziemy podejmować, by te cele osiągnąć oraz w jaki sposób oceniać postępy naszych uczniów, czyli de facto rezultat naszych działań.

Czy nauczyciel ma wpływ na program nauczania? Z założenia tak – to nauczyciel wybiera lub tworzy program nauczania. Jednak by zobaczyć, jak to wszystko ma się do sytuacji konkretnie nauczyciela-językowca czy też lektora prowadzącego zajęcia z przedszkolakami, zacznijmy od pierwszego „P”.

Podstawa Programowa Wychowania Przedszkolnego a język angielski

Od 2017 roku język obcy (niekoniecznie angielski, choć ten wciąż jest najpopularniejszym wyborem) jest obowiązkowy dla wszystkich grup wiekowych na etapie edukacji przedszkolnej. W związku z tym, w obowiązującej PP znajdziemy kilka punktów odnośnie „języka obcego nowożytnego”, na których się skupię, choć oczywiście każdy nauczyciel, w tym i językowiec, musi brać pod uwagę wszystkie zapisy z Rozporządzenia (i w zgodzie z nimi opracować lub wybrać zgodny z PP program nauczania – o tym jednak więcej za chwilę).

Przede wszystkim w Rozporządzeniu czytamy, że jednym z zadań placówki przedszkolnej jest „tworzenie sytuacji edukacyjnych sprzyjających budowaniu zainteresowania dziecka językiem obcym nowożytnym, chęci poznawania innych kultur”. Ten punkt daję nam jasną sytuację – jako, że jest to jedno z zadań  zawartych w PP, angielski (lub inny język) w ramach zajęć przedszkolnych pojawić się musi.

Następnie, znajdziemy w PP wykaz osiągnięć, z jakimi dziecko powinno w tym zakresie zakończyć dany etap kształcenia:

  • rozumie i reaguje na proste polecenia w języku obcym,
  • uczestniczy w proponowanych (w ramach zajęć) zabawach,
  • powtarza rymowanki i proste wierszyki
  • używa słów i zwrotów wprowadzanych na zajęciach
  • śpiewa piosenki
  • rozumiem ogólny sens krótkich historyjek czytanych lub opowiadanych, wspieranych dodatkowo rekwizytami, gestami, mimiką itp.

Jak widać, nie ma tu mowy o konkretach, a przecież,  jeżeli chcemy ocenić np. czy dziecko używa słów i zwrotów lub reaguje na proste polecenia w języku obcym, potrzebujemy zawęzić te szeroko pojęte stwierdzenia do konkretnych przykładów, na których będziemy w stanie to sprawdzić.

Podobnie jest z kolejną częścią Rozporządzenia, czyli tą dotyczącą warunków i sposobu realizacji przedstawionych założeń – nie znajdziemy tam wielu konkretów. W PP przeczytamy głównie, że „przygotowywanie do posługiwania się językiem obcym nowożytnym powinno odbywać się przede wszystkim w formie zabawy”, dzieci mają osłuchiwać się z językiem obcym „w sytuacjach życia codziennego, (a) może to zostać zrealizowane m.in. poprzez kierowanie do dzieci bardzo prostych poleceń w języku obcym w toku różnych zajęć i zabaw, wspólną lekturę książeczek dla dzieci w języku obcym, włączanie do zajęć rymowanek, prostych wierszyków, piosenek oraz materiałów audiowizualnych w języku obcym”. Nie ma jednak słowa o tym, jakimi konkretnie metodami pracować, jakie techniki wykorzystywać, czy też jakie konkretnie zabawy proponować uczniom, by nauczanie było efektywne.

Program nauczania

Dlatego właśnie tak niezbędnym do zaplanowania pracy dydaktycznej elementem jest wybór lub opracowanie odpowiedniego programu nauczania, a nie założenie, że „realizujemy przecież podstawę programową” (której zresztą, jak już wcześniej wspomniane, się nie realizuje, a implementuje czy też wdraża :)). To właśnie w programie, a nie w podstawie programowej określone jest czego konkretnie i w jaki sposób będziemy uczyć.

Problem jednak polega na tym, że o tyle, o ile podstawa programowa jest dokumentem gotowym, do którego w każdej chwili możemy sięgnąć (aktualna wersja jest dostępna w Internecie, a link znajdziesz powyżej), tak z programem może być różnie w zależności od sytuacji, w jakiej się znajdujemy.

  1. Jako nauczyciel przedszkolny, który ma dodatkowe zadanie prowadzenia także zajęć z języka angielskiego, zapewne korzystasz po prostu z programu wychowania przedszkolnego, który zawiera także część poświęconą językowi obcemu. Jako, że PP określa jasno, że angielski (lub inny język) powinien znaleźć się w programie przedszkola, również jako nauczyciel/lektor dochodzący, możesz dowiedzieć się po prostu z jakiego programu korzysta dana placówka.
  2. Jeżeli jesteś nauczycielem czy lektorem, nad którym czuwa metodyk w szkole językowej lub firmie zatrudniającej osoby uczące w przedszkolach, zapewne to on przedstawia Ci gotowy, opracowany wcześniej program. Ma to z pewnością ogromne plusy, szczególnie jeżeli jesteś na początku swojej nauczycielskiej kariery.

    A co, jeżeli nikt Ci nie podpowie lub czujesz, że to, co jest zawarte np. w programie przedszkola to za mało? 🙂
  3. Możesz zdecydować się na pracę z jednym z programów dostępnych na rynku (a także go zmodyfikować!). Obecnie właściwie każde wydawnictwo takowym dysponuje i bez problemu znajdziesz je w Internecie. Integralną częścią takich programów są gotowe kursy przygotowane z myślą o uczniach w danym wieku, które mają umożliwić ich realizację.

    Więcej na ten temat możesz przeczytać w poniższych wpisach:

    Angielski w przedszkolu dla początkujących 

    Mimi’s Wheel 

    P. S. Przykładowy gotowy program nauczania znajdziesz np. na stronie wydawnictwa Macmillan.

  4. Prawo zezwala również nauczycielom na tworzenie własnych programów. Pamiętaj: pełnowartościowy program nauczania to coś zdecydowanie więcej, niż dobór  kolejnych tematów, czy wybór piosenek na zajęcia.

Jeżeli zdecydujesz się na tę ostatnią opcję dobrze, byś już wcześniej miała/miał całą wizję nauczania dzieci na danym etapie. Jeżeli nie wiesz, jak się za to zabrać, możesz przeczytać „Wytyczne do tworzenia programów nauczania i scenariuszy zajęć/lekcji”.

 

W każdej z powyższych sytuacji, program nauczania musi zostać dopuszczony do użytku przez dyrektora. Dodatkowo może on poprosić o przedstawienie np. rocznego ramowego rozkładu materiału i/lub tworzenie bardziej szczegółowych planów miesięcznych – dokumentów, które doprecyzują, jakie treści będą wprowadzane podczas zajęć językowych w ciągu roku. To, jak dokładnie ma wyglądać dokumentacja przedszkolna jest decyzją osoby prowadzącej placówkę. Zawsze możesz jednak skorzystać z różnych przykładów, jeżeli tylko ma ułatwić Ci to pracę :).

Uff, no to skoro udało się nadrobić nieco w temacie „P”, teraz z czystym sumieniem mogę zaprosić Was do lektury moich starszych wpisów, które też mogą okazać się przydatne! 🙂

Angielski dla dzieci: noworoczne Q&A

ABC nauczycielskiej dokumentacji: Jak przygotować rozkład materiału

Przykładowe ramowe rozkłady materiału

Jak wygląda mój plan miesieczny

5 1 vote
Ranking
Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments

Udostępnij ten artykuł

Kategorie

ODWIEDŹ MNIE

NEWSLETTER

Jeśli podobają Ci się moje pomysły, zapisz się do mojego newslettera i bądź na bieżąco!
Archiwa
0
Zostaw komentarzx